Archiwariusz Zamojski 2012

Tytuł: Archiwariusz Zamojski 2012
Wydawca: Archiwum Państwowe w Zamościu
Oprawa: miękka
Ilość stron: 157 strony
Format: 17x24 cm
ISBN: 978-83-61882-25-1

Jedenasty tom „Archiwariusza Zamojskiego z trudem mieści się w przyjętej od lat objętości. Otwiera go obszerna i ważna publikacja, swoją problematyką wykraczająca poza Zamojszczyznę, czy nawet region lubelski. Doc. dr Andrzej Wawryniuk sięgając do niepublikowanych, czasem wręcz sensacyjnych źródeł - tak na Wschodzie, jak i na Zachodzie - przedstawia trudny proces kształtowania się granicy z ZSRR na najbardziej interesującym z naszego punktu widzenia odcinku.
Co pewien czas zaszczyca nas kolejną publikacją dr hab. Eugeniusz Witkowski, monograf zamojskiej i chełmskiej „Solidarności. Tym razem odtwarza sylwetkę zamojskiego opozycjonisty Marka Redki, który emigrując pod koniec lat 80-tych, nie wziął udziału w późniejszym narodowym święcie. Zapomniany, dopiero tutaj zasłużenie wydobyty zostaje z archiwalnych cieniów.
Dzięki Józefowi Kusowi, archiwiście lubelskiemu, ponownie dotykamy dawniejszych czasów, tym razem w polemizującym tonie zajmuje się herbem Tarnogrodu.
Nieco więcej miejsca niż poprzednio zajęły publikacje źródłowe. Do wielkiej, nie spisanej historii Ordynacji Zamojskiej kolejną cegiełkę dokłada dr Michał Mroczek. W trzecim już artykule, sięgając do przeobfitych zasobów aktowych Ordynacji z lubelskiego Archiwum, przytacza ciekawy dokument z początku XX w. związany z kolejką wąskotorową na terenie ordynacji.
Wartościowym bez jest wątpienia bogaty materiał dotyczący Żydów, którzy w okupację kierowani byli przez Niemców do Zamościa. Z zachowanych mniej więcej w połowie ksiąg meldunkowych przedstawiamy nazwiska 345 osób, po których ostatni ślad w przeważającej liczbie kończył się w Zamościu. Pozostając przy okresie okupacji warto zarekomendować odkryty przez dr Beatę Kozaczyńską, umykający dotąd uwadze niewielki tekst z naszych zbiorów o warszawskich „śmieciarzach ratujących dzieci Zamojszczyzny.
Tekstami z pewnością lżejszym są dwa tematy dotyczące zamojskiego szkolnictwa, przedwojennego i tuż powojennego. Pierwszy stanowi unikalna historia szkól rzemiosł w Zamościu utrwalona w roku 1923 piórem jednego z jej twórców. Przechowywana w zbiorach naszego Archiwum, wydala nam się godną wydobycia na światło dzienne, nie tylko jako interesujące źródło historyczne, ale także taki tekst po prostu do przeczytania, z uwagi na literackie inklinacje autora. Podobne walory posiadają przedstawione w obszernym wyborze zarządzenia dyrektora PLSP, ukazując na swój sposób fascynujący obraz życia szkolnego w początkach lat pięćdziesiątych XX wieku.
Przekazane w poprzednim roku akta koła środowiskowego ŚZŻAK w Warszawie, najpierw zewidencjonowane, a teraz stopniowo rozpoznawane zaowocowały przygotowanym dla „Archiwariusza a zatem i zainteresowanych badaczy zawartym z zespole obfitym wykazem wspomnień i relacji związanych z AK-owską konspiracją na Zamojszczyźnie. Na koniec „Perełka, która tam się znajduje. W rocznicę śmierci ordynata Jana Zamoyskiego zamieszczamy spisany przez niego własny wojenny życiorys.

SPIS TREŚCI:
Andrzej Wawryniuk Wschodnia granica Polski w latach 1944-1948 na przykładzie południowo-wschodniej Lubelszczyzny
Z archiwalnych półek
Eugeniusz Wilkowski Marek Redka - niezłomny zamościanin
Józef Kus O rzekomym i prawdziwym herbie Tarnogrodu
Źródła i ...źródełka
Michał Mroczek Instrukcja dotycząca kolejki wąskotorowej Ordynacji Zamojskiej z 1911 r.
Beata Kozaczyńska Jak warszawscy czyściciele śmietników ratowali dzieci wysiedlone Zamojszczyzny zimą 1942/1943 r.
Maria Fornal Żydzi deportowani do Zamościa w latach 1940-1942 wg nowomiejskich ksiąg meldunkowych
Edmund Niedziałkowski Historia powstania i rozwoju szkoły rzemiosł w Zamościu (wstęp i oprać. Marek Surmacz)
Andrzej Kędziora Zamojskie PLSP w ogłoszeniach dyrektorskich (1950/51-1952/53)
Życiorys własny Jana Zamoyskiego (przygotował K. Radziejewski)
Pomoce archiwalne
Krzysztof Radziejewski Relacje i wspomnienia partyzantów w zespole akt Środowiska 9 p.p. AK Ziemi Zamojskiej
Wiadomości archiwalne
Nowa strona internetowa
Kolejna wystawa w ratuszu
Nabytki
Prezydent Niemiec w aktach Archiwum
KinoAPZ
Pracownia digitalizacji
Klimatyzacja
Sprostowanie